Perianal apse anüsün çevresindeki ciltte iltihap toplanmasıdır, fistül ise makatla (anüs) ile cilt arasında iç kısım ile dış kısmı birleştiren bir yol oluşmasıdır. Genellikle 1 yaş altında daha sık görülür. Erkek çocuklarda kız çocuklara göre daha fazladır. Bebeklerde genellikle huzursuzluk ateş, dışkılama esnasında ağlama yakınmaları olur. Fistül ve apse anüse çok yakın kısımlarda oluşur. Daha büyük çocuklarda daha derin apseler oluşur ve bağırsağın makata uzak kısımları ile ilgili olabilir. Yaygınlığına göre ve hastanın ek bulgularının olup olmamasına göre antibiyotik tedavisine başlanabilir. Büyük çocuklarda perianal apse ve fistül gelişimi başka bir hastalığa bağlı olmaksızın gelişebileceği gibi birçok ciddi hastalıkla da birlikte ortaya çıkabilir. Bu nedenle büyük çocuklarda cerrahi tedaviye ve yara bakımına ek olarak laboratuvar ve radyolojik çalışmalar da gerekebilir.
Bu operasyon lokal veya genel anestezi altında, bir çocuk cerrahisi uzmanı tarafından ameliyathanede gerçekleştirilir. İşlem genellikle uygulama yapılacak bölgenin temizliği ile başlar. Apse olgunlaşmışsa ve içindeki iltihap yumuşamışsa üzerinden küçük bir kesi yaparak içindeki iltihap boşaltılır, içi temizlenir ve pansuman ile kapatılır. Apse tedavisinden sonra, apse tekrarlayabilir veya hastaların üçte birinde olduğu gibi perianal fistül gelişir. Fistül gelişen veya tekrarlayan apse yakınması olan hastalarda ameliyat gereklidir. Fistül açıklığından ilerletilen bir metal çubuk ile anüs ile ilişkili olan yol saptanır. İki teknik vardır. Birincisinde fistül yolu açılıp temizlendikten sonra pansuman ile kapatılır, çoğu zaman yara dudakları dikilmez, yaranın kendi kendine kapanması beklenir (fistülotomi tekniği). Genellikle 10 gün-14 gün arasında perianal bölgedeki ameliyat alanı iyileşir. İkinci teknikte yolu tamamen sonlandığı anal bezlere kadar takip edilip çıkartılır (fistülektomi). Açık bırakılacağı gibi birkaç geçici dikişte atılabilir. Tekrarlama olasılığı daha zayıftır ama daha geç iyileşir (ortalama 1 ay). Son zamanlarda Lazer ile de tedavi edilmektedir.
Ameliyatın süresi normal şartlar altında 15-45 dakika arasında olup ameliyatın seyrine ve hasta faktörlerine bağlı olarak bu süre değişebilir. Başarı şansı ise hastadan hastaya değişmekle birlikte yaklaşık %80-90’dır.
İşlemden sonra makatta akıntı, şişlik, kızarıklık ve ağrı yapan apse lojunun ve fistül traktının ortadan kalkması ve hastalığın tekrarlamaması beklenmektedir.
